Metablog

Beschouwing van Zingeving (Dutch)

Wat kunnen wij weten, wat moeten wij doen en wat mogen wij hopen, luidt de formulering van Kant. Het gaat om de vragen ‘naar het vanwaar en waarheen van ons leven, naar onze eigenlijke identiteit, naar de herkomst van het kwaad in de wereld en niet in de laatste plaats die naar het waarom en waartoe van onze aanwezigheid hier, de vraag dus naar de zin en de bestemming van ons bestaan of ook van de werkelijkheid als geheel’. Over de zin van het leven wordt verschillend gedacht in onze pluralistische maatschappij. Volgens positivistische filosofen gaat het om een vraag waarop geen antwoord mogelijk is, en die in de wetenschap daarom geen plaats heeft. Van Wittgenstein stamt de bekende stelling; ‘De oplossing van het probleem van het leven merkt men aan het verdwijnen van dit probleem’. Freuds stellingname gaat in deze richting. Vele psychotherapeuten zijn hem daarin gevolgd. Indien men zin moet géven aan zijn leven, heeft dat van zichzelf blijkbaar geen zin. ‘Zingevingsproblematiek’ is niet alleen een lelijk woord, maar ook een bedenkelijke term. Indien het leven als zinvol wordt ervaren hoeft er geen zin aan gegeven te worden, het hééft zin. Zingeving is een woord voor een buitenstaander die ertegenaan kijkt, maar er niet in zit. Zin is een nevenproduct, wellicht zelfs een essentieel nevenproduct. De uitspraak van Kónradf dat men de vraag van de zin van het leven beantwoordt met zijn levensloop, is voortreffelijk.

Meer van alles waar we in het westen vaak al te veel van hebben, zal ons niet brengen bij de zin van het leven. ‘Mensen geloven in hun leven oprecht dat zij bijna voldoende hebben van alles wat zij wensen. Een klein beetje meer en zij zijn er, en voor altijd tevreden.’ Het is een illusie te denken dat daar de zin van het leven gevonden kan worden. Dit wordt geciteerd door Keren (1996) uit een boek van Timothy Mitter met de pakkende titel: How to want what you have. Te willen wat je hebt, wat je bent, amor fati, is een deel van de zin van psychotherapie. Uiteraard bedoel ik dan in onze westerse situatie niet zozeer de materialia als wel wat er op je weg komt en wat je er ooit zelf hebt aangericht. Deze amor fati maakt deel uit van het noodzakelijke rouwproces van iedere psychotherapie.

Geloven in/hopen op een uiteindelijke zin moet worden gedragen door een gemeenschappelijk verlangen en het vertrouwen dat er ook iets van gerealiseerd kan worden. Daarover bestaat in onze pluriforme maatschappij geen eensgezindheid en cliënt en psychotherapeut hoeven het er ook niet over eens te zijn. Uiteindelijke zin is geen zaak van weten sensu stricto. Ook in godsdienstig perspectief is de zin van het leven bij voorkeur niet iets dat komt ondanks en bovenop een zinloos bestaan. Maar als God de uiteindelijke zin is van het bestaan, is Hij dat ook vanaf het begin ervan. Het gehele leven kan daardoor een bepaalde kleur krijgen: de situatie is bij voorbeeld nooit hopeloos. Tenslotte is de zin dan al gegarandeerd. Ook voor de duizenden slachtoffers van een overstroming in Bangladesh of voor een dubbel gehandicapt kind in Europa. Allen staan geschreven in de palm van Gods hand. Dat geloof en dat basale vertrouwen is niet aan alle mensen gegeven.

Citaten afkomstig uit:
Harry Stroeken – Zoeken naar zin; Psychotherapie en existentiële vragen. Boom uitgeverij 1999, Amsterdam. ISBN 9053525068 NUGI 711,713