Virtuele gemeenschappen en internetmunteenheden

Metablog

[Deze tekst is van Bernard Lietaer, uit het boek HET GELD VAN DE TOEKOMST: Een Nieuwe Visie op Welzijn, Werk en een Humanere Wereld. 2001 ISBN 9022528197]

Internetgeld voor virtuele gemeenschappen
Een van de meest intrigerende en bemoedigende aspecten van de ontwikkelingen van internet is de opkomst geweest van `virtuele gemeenschappen’, zo indringend beschreven in Howard Rheingolds `Virtual Communities: Homesteading on the Electronic Frontier.’ Gemeenschapszin is in onze samenleving zo’n schaars goed geworden dat de komst van een nieuwe manier om gemeenschapszin te creëeren inderdaad opmerkelijk is.

Virtuele gemeenschappen vs. een monopolie van nationale munteenheden op het net
Het proces waardoor dit wonder heeft plaatsgevonden wordt echter te vaak niet volledig begrepen. Zelfs enkele mensen die virtuele gemeenschappen gecreëerd hebben, zijn zich er niet altijd van bewust geweest dat het geheim van hun succes te maken heeft met het feit dat zij een geschenkeneconomie op het net geschapen hadden. `Vandaag zal ik jou helpen, en op zekere dag zal iemand mij helpen als ík hulp nodig heb’, was altijd het gemeenschappelijke patroon wanneer succesvolle virtuele gemeenschappen ontstonden. Dit is, kortom, nóg een toepassing van het principe dat aan gemeenschappen ten grondslag ligt, zoals beschreven aan het begin van dit hoofdstuk. Virtuele gemeenschappen zijn alleen `gemeenschappen’ doordat er sociale banden zijn ontsproten rond een `geschenkeneconomie’ van open informatie-uitwisseling. Ook het bedrijfsleven heeft kortgeleden het belang van dit fenomeen ontdekt.

Men schijnt zich echter in het bedrijfsleven noch op het net erg bewust te zijn van het feit dat als er geen voorzorgsmaatregelen worden genomen, de spreekwoordelijke kip die de gouden eieren legt geslacht zal worden en dat virtuele gemeenschappen eenvoudigweg zullen verdwijnen, net zoals de meeste `primitieve’ gemeenschappen die werkten op basis van een `geschenkeneconomie’ verdwenen zijn. Op dezelfde manier als traditionele gemeenschappen onbewust geleden hebben van het concurrentiebevorderende proces dat in onze `normale’ nationale munteenheid is ingebakken, kunnen gemeenschappen op het net uiteengerukt worden als de nieuwe betalingssystemen die voor het internet zijn ontwikkeld exclusief vertrouwen op deze `normale’ munteenheden.

Naarmate het net de basis wordt voor een groeiend aantal ondernemingen zullen zij die het net waarderen als een gemeenschap, enige voorzorgsmaatregelen willen nemen om te voorkomen dat virtuele gemeenschappen hetzelfde lot ondergaan als alle geschenkeneconomieën die hen voorafgingen.

Het net: een ideale Yin-plaats voor economische symbiose
Toevallig is het zo dat enkele eigenschappen van het net het tot een ideale plaats kunnen maken waar munteenheden die gemeenschappen ondersteunen gelukkig kunnen bloeien naast de traditionele nationale munteenheden, waardoor een nieuwe symbiose tussen beide benaderingen kan ontstaan. Omdat internet onbeperkte `ruimte’ geeft en natuurlijke en culturele grenzen overschrijdt, hoeft de elektronische markt niet beperkt te zijn tot één exclusieve munteenheid. Tussen virtuele gemeenschappen en plaatselijke gemeenschappen worden nieuwe synergie-effecten mogelijk, die de kwaliteit van het leven van de deelnemende internetburgers verbeteren.

Wenselijke eigenschappen van internetmunteenheden
Ik stel voor dat de volgende vijf eigenschappen wenselijk zijn voor munteenheden op het internet, opdat zij door virtuele gemeenschappen gebruikt kunnen worden:
• efficiënt en veilig in een elektronisch betaalsysteem;
• omwisselbaar in plaatselijke uitgaven (dat wil zeggen het antwoord op de sleutelvraag: hoe kan ik tegoeden die ik op het net gekregen heb, omzetten in voedsel en dagelijkse behoeftes?);
• niet-nationaal (een belangrijke eigenschap van het net is het afwezig zijn van nationale grenzen, terwijl nationale munteenheden specifiek ontworpen zijn om nationaal bewustzijn te bevorderen. Waarom zou een Nederlander een door een Indiase onderneming op het net aangeboden product moeten betalen in euro’s, dollars of rupees?);
• zelfregulerend op het net zelf;
• ondersteunen van het scheppen van gemeenschappen.
Géén van de munteenheden en betaalsystemen die nu op het net worden aangeboden voldoet aan al deze eisen. Meer specifiek: betaalsystemen die bestaande nationale munteenheden gebruiken voldoen duidelijk aan de eerste twee eigenschappen maar niet aan de andere.

Een oplossing: een clearinginstelling voor complementaire munteenheden op het net?
Aan al deze eigenschappen wordt natuurlijk voldaan door complementaire munteenheden (vooral de Munteenheden voor Onderling Krediet), behalve dat zij op dit moment niet beschikbaar zijn voor handelstransacties op het net. De enige extra stap die nodig is om een internetmunteenheid te ontwikkelen die aan onze specificaties voldoet, is een automatische elektronische clearinginstelling te hebben voor zulke systemen van complementaire munteenheden: een clearinginstelling die op het net zelf actief is. Wat zo’n clearinginstelling voor complementaire munteenheden in de praktijk kan bereiken is dat bijvoorbeeld iemand in Manchester, Engeland, door een dienst op het internet te verlenen, tegoeden kan `verdienen’ en die in zijn plaatselijke LETS-systeem kan inwisselen. Omgekeerd kunnen de tegoeden die in de plaatselijke economie van Manchester worden verdiend waardevoller worden door inwisselbaar te worden voor goederen en diensten op het internet. `Denk wereldwijd, handel plaatselijk’ zou met deze benadering enige extra pragmatische realiteit krijgen.

Merk wel op dat ik níét stel dat er geen nationale munteenheden op het net gebruikt zouden mogen worden, of dat munteenheden van een gemeenschap als hiervoor beschreven de nationale munteenheden zouden kunnen of moeten vervangen. Maar ik stel wel dat de tijd rijp is om ervoor te zorgen dat de gemeenschap niet wordt verpletterd door gebrek aan kennis over de macht van een munteenheid, opdat wij aan onze onderlinge relaties vorm kunnen geven.

Conclusies
`Een echte gemeenschap is alomvattend, en haar grootste vijand is uitsluiting. Groepen die anderen uitsluiten vanwege religieuze, etnische of meer subtiele verschillen zijn geen gemeenschap.’ Foundation for Community Encouragement
Eén wens waarop een grote meerderheid van de mensen zich kan verenigen, is de gemeenschap opnieuw op te bouwen. Alle hiervóór gegeven voorbeelden bevestigen dat het invoeren van complementaire munteenheden in belangrijke mate kan helpen bij het bereiken van dat doel. Ik stel niet dat zij een algemeen geneesmiddel zijn, maar zij hebben beslist bewezen dat zij onze mand met sociale gereedschappen verrijken, zodat wij het hoofd kunnen bieden aan de kwesties die door onze Hogedrukketel worden opgeroepen.

[Bron: (Boek) Bernard Lietaer – Het Geld van de Toekomst ; http://aardnoot.nl/images/5/55/Lietaer_Het_geld_van_de_toekomst_origineel.pdf ]

Be the first to comment on "Virtuele gemeenschappen en internetmunteenheden"

Leave a comment

Your email address will not be published.


*